Have any questions?
+44 1234 567 890
Eurode
Op weg naar een verenigd Europa
„Eu-Rode” is een kunstmatig woord dat samengesteld is uit de naam “Europa” en uit de benaming van het uit de vroege geschiedenis stammende “land van ’s Hertogenrode”. Al sinds de 12e eeuw vormen Herzogenrath en Kerkrade op de administratieve landkaart een eenheid
Deze kaart was een bijzonder ingewikkelde lappendeken die voortdurend veranderde omdat hertogen, graven en andere grandseigneurs de administratieve rechten over dorpen en gebieden verkochten, bij het dobbelspel verloren, als huwelijkscadeau schonken, tijdens oorlogen verloren of door erfenis in eigendom verkregen. Kerkrade en Herzogenrath bleven echter ondanks deze woelige eeuwen als Land van ’s Hertogenrode verenigd.
In het jaar 1804 werden de bestaande grenzen afgeschaft. De gehele regio werd opgenomen in het grote Franse Keizerrijk. De Franse naam voor Herzogenrath (Rode-le-duc, of Rolduc) wordt destijds al voor de abdij “Klosterrade” (in het Frans eigenlijk: “Lábbaye de Rolduc”) gebruikt. Tegenwoordig wordt de naam “Rolduc” voor het op Kerkraads gebied liggende kloostercomplex gebruikt. Historisch gezien, niet juist.
Nadat Napoleon in Waterloo was verslagen, viel het Land van ’s Hertogenrode uiteen. In het jaar 1815 werden op het Congres van Wenen uit ‘de losse pols’ nieuwe grenzen getrokken. De grens tussen Nederland en Pruisen werd dwars door het Land van ’s Hertogenrode getrokken, waardoor “Rolduc” op Nederlands grondgebied en de “Burcht Rode” op Pruisisch grondgebied terecht kwamen. Zo werd Kerkrade deel van Nederland en kwam Herzogenrath bij Pruisen. Hierdoor werd een streep getrokken door het Land van Rode en door de ontstane saamhorigheid die zeven eeuwen had bestaan.
Hetzelfde dialect, dezelfde cultuur, veel familiaire betrekkingen en sociale contacten bleven echter gewoon bestaan. De grens is daarom voor de mensen in het “Land van Rode” in sociaal-cultureel opzicht nooit een barrière geweest.
Waarschijnlijk bestaat ook nergens in Europa zo’n dichte bebouwing aan weerskanten van de staatsgrens. Aan de Nieuwstraat/Neustraβe bestond geen niemandsland tussen de douanekantoren. Deze behoren inmiddels tot het verleden.
Maar terug naar de inleidende geschiedenis, die onontbeerlijk is voor het juiste begrip van de nauwe betrekkingen die heden ten dage nog steeds tussen beide steden bestaan.
In het verdere verloop van de 19e eeuw bleek in de praktijk, dat de grens tussen Kerkrade en Herzogenrath nog steeds geen hindernis vormde voor de intensieve contacten tussen de burgers. Pas met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1914 veranderde dit. Voor het eerst kwam er een fysieke grens aan de Nieuwstraat/Neustraβe: er werd een “ijzeren gordijn” van circa 2 meter hoog neergezet. Aan de Nederlands-Duitse grens werd door gewapende soldaten druk gepatrouilleerd.
Bron/fotograaf: Onbekend
Na de Tweede Wereldoorlog tot aan 1995 verdwenen de grensmarkeringen geleidelijk. Zo werd in de loop van de decennia eerst de twee meter hoge grensafscheiding vervangen door een 1,20 meter hoog “vriendelijker” hekwerk van draadgaas. In de jaren zestig moest deze weer wijken voor een 60 cm hoge afscheiding van betonblokken die de staatsgrens markeerde.
Toen de grensmarkeringen tussen beide staten en daarmee ook tussen de beide steden, steeds “vriendelijker” aandeden, bleek toch, dat beide wereldoorlogen hun sporen hadden nagelaten en wel in die zin, dat beide steden zich aanvankelijk met “de ruggen tegen elkaar” hadden ontwikkeld. Herzogenrath bleek op Duitsland georiënteerd en Kerkrade op Nederland. Toenaderingen tussen beide steden vonden weliswaar plaats, maar moesten eerder als weifelend, sporadisch en informeel gekwalificeerd worden.
Pas met de val van de Berlijnse muur en het openen van de Europese binnengrenzen groeide bij beide gemeenteraden en stadsbesturen de wens, de wederzijdse betrekkingen te intensiveren en de “laatste muur in Europa”, namelijk die aan de Nieuwstraat/Neustraβe, te slechten.
De inrichting van de straat was volledig gebaseerd op het feitelijk verloop van de grens, met aan beide kanten een onafhankelijke verkeersgeleiding. Met de herstructurering van deze grensstraat heeft men zich geconcentreerd op het ontwerpen van een gemeenschappelijke straat, de aanleg van fietspaden en parkeerplaatsen alsmede op het planten van bomen en struiken. In totaliteit diende dit project ter verbetering van de ruimtelijke, stedelijke en verkeerstechnische infrastructuur beider steden. Begin 1995 werd, in aanwezigheid van beide Ministers van Buitenlandse Zaken,de herstructurering voltooid en werd tijdens een groot Eurodefeest de Nieuwstraat/Neustraβe overgedragen aan de burgers beider steden.
De Nieuwstraat/Neustraβe is nu een open en grensvrije, en daarmee: Europése, straat, waar op één van de talrijke rotondes nog enkele van de oude Leiconblokken als herinnering zijn geplaatst. Een plaquette met inscriptie herinnert aan vroegere tijden.
De verkeersafwikkeling op de geherstructureerde Nieuwstraat/Neustraβe bracht echter ook problemen met zich mee door verschillen tussen de onderscheidene nationale verkeerswetgevingen. Het grootste verschil lag in het gebruik van de fietspaden door bromfietsers; in Nederland verplicht, in Duitsland verboden. Deze rechstongelijkheid én een verkeersongeval met een bromfietser en een voetganger op het fietspad, leidden er in 1999 toe, dat de Nederlandse verkeersregels werden aangepast en bromfietsers van het fietspad naar de rijweg werden gedirigeerd; een voorbeeld hoe grensoverschrijdende samenwerking een bijdrage kan leveren aan harmonisering van nationale rechtsregels !
Er zijn echter nog meer, talrijke verschillen in de nationale wetgeving, die zich met name óp de Nieuwstraat/Neustraße manifesteren. Een ander voorbeeld betreft de verkeersborden in deze straat. De Nederlandse verkeersborden die in diameter ca. 2 cm kleiner zijn dan de Duitse, corresponderen niet met de Duitse DIN-norm. Daarom wilde men de steden verplichten Nederlandse en Duitse verkeersborden ónder elkaar te plaatsen. Omdat deze verplichting de gemeentelijke autoriteiten wel erg onnozel in de oren klonk, besloot men pragmatisch, alleen de kleinere en ook nog goedkopere, Nederlandse verkeersborden te plaatsen. Op de betreffende officiële ontheffing wacht Eurode nog steeds ! Soms blijkt een bepaalde mate van burgerlijke ongehoorzaamheid onontkoombaar om uiteindelijk te slagen in de grensoverschrijdende samenwerking.
Bron/fotograaf: Onbekend